انتخاب و پیاده سازی سیستم آبیاری مناسب

انجام دادن مراحل ذیل تا حد زیادی به شما کمک خواهد کرد تا تصمیم گیری صحیحی در خصوص انتخاب سیستم آبیاری داشته باشید. در خصوص اطلاعات تکمیلی در هر مورد می توانید از کارشناسان مربوطه کمک بگیرید.

۱-    نمونه گیری و آزمایش آب

گام اول شروع کار جمع اوری اطلاعات در مورد کیفیت منبع آب در دسترس می باشد. از مهمترین پارامترهای کیفی آب، میزان شوری آب است. آب شور با هدایت الکتریکی(EC) بیش از ۴ دسی زیمنس بر متر، مناسب برای استفاده در سیستم آبیاری بارانی نیست زیرا پاشیدن آب شور بر روی برگ گیاه باعث سوختگی احتمالی برگ و کاهش عملکرد محصول می گردد. همچنین اگر آب دارای شوری بیش از ۴ باشد، استفاده از آبیاری تیپ نیز بایستی با احتیاط اجرا شود.

از دیگر پارامترهای کیفی آب، میزان کلر و سدیم موجود در آب است. میزان کلر و سدیم بالای آب برای اجرای سیستم آبیاری بارانی محدودیت ایجاد می کند و سبب سوختگی برگ ها می شود. از آنجایی که در آبیاری بارانی آب تبخیر سریعتر آب وجود دارد، املاح نسبت به شرایطی که آب بطور پیوسته پاشیده می شود، تجمع بیشتری در سطح برگها پیدا کرده که این نمکها توسط گیاه جذب و باعث خسارت به محصول می شود.

میزان بی کربنات آب نیز در بحث آبیاری تیپ موثر است و بر گرفتگی روزنه ها اثر میگذارد. اگر غلظت بی کربنات از ۲ میلی اکی والان بر لیتر بیشتر باشد ضروری است تا گرفتگی گسیلنده ها از نظر شیمیایی بررسی شود. همچنین در آبیاری بارانی غلظت بی کربنات بیش از ۸.۵ میلی اکی والان بر لیتر باعث ایجاد مشکل خواهد شد. آبیاری کم فشار در برابر خصوصیات کیفی آب کمترین میزان حساسیت را دارا می باشد.

PH آب نیز بیشتر در آبیاری تیپ تاثیر و چگونگی گرفتگی روزنه ها تاثیر می گذارد. هرچه PH آب بیشتر باشد احتمال گرفتگی روزنه ها افزایش می یابد.

۲-    بررسی کمیت آب

مسلما میزان و چگونگی دسترسی شما به منابع آب یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار است. کمیت آب مشخص کننده میزان کشت، میزان سرمایه مورد نیاز و چگونگی درسترسی به آب تعیین کننده ظرفیت سیستم آبیاری، ضرورت یا عدم ضرورت ساخت استخر ذخیره می باشد.

به طور حتم در شرایطی که منبع آب شما، با دبی زیاد و در مدت زمان محدود در اختیارتان قرار میگیرد، سیستم آبیاری شما متفاوت با زمانی خواهد بود که به یک منبع آب دائمی دسترسی دارید. در برخی موارد استفاده از سیستم آبیاری کم فشار(انتقال با لوله یا کانال) بدلیل دبی زیاد آب، ترجیح داده می شود.

۳-    تعیین الگوی کشت

الگوی کشت بر اساس شرایط منطقه، محصولات غالب کشت شده در منطقه، شرایط کشت، ماشین آلات در دسترس، کیفیت و کمیت آب تعیین می شود.. بعد از انتخاب الگوی کشت تا حد زیادی گزینه های انتخابی برای سیستم آبیاری مشخص می گردد. برخی گیاهان همانند ذرت اگرچه با آبیاری بارانی نیز قابل آبیاری هستند، اما کشت خطی و آبیاری آنها بوسیله نوار تیپ بسیار نتیجه بهتری در پی دارد و عملکرد محصول را افزایش می دهد. اگر در الگوی کشت خود، پس از محصولی مانند گندم قصد کاشت ذرت یا گیاهان ردیفی را دارید، استفاده از سیستم های آبیاری تلفیقی برای شما پیشنهاد می گردد.

همچنین برخی از گیاهان نسبت به آبیاری بارانی حساس می باشند و امکان انجام آبیاری بارانی برای آنها وجود ندارد. برای برخی گیاهان همچون غلات نیز آبیاری قطره ای و یا تیپ باعث بروز مشکلات عملیاتی خواهد شد.

۴-    بررسی شرایط جوی

در مناطق بادخیز و بسیار گرم، آبیاری بارانی دارای راندمان کمتری است و در نتیجه آن باعث کاهش عملکرد محصول می شود.

۵-    نمونه گیری و آزمایش خاک

در خاک هایی با بافت سنگین، آبیاری کم فشار(سطحی) با راندمان بالایی انجام می گردد و بلعکس. همچنین در خاکهای سبک بعلت ظرفیت کم نگهداشت آب، دور آبیاری شما کاهش خواهد یافت و در صورت استفاده از سیستم های سطحی، سطح زیر کشت کم می شود. در این شرایط استفاده از یک سیستم آبیاری با قابلیت تنظیم عمق آبیاری، باعث بهبود کشت و زرع شما خواهد شد.

۶-    بررسی شیب زمین

معمولا آبیاری سطحی(سنتی) یا کم فشار در زمین های با شیب تند بسیار دشوار است و دارای راندمان کمی می باشد. در صورتیکه استفاده از یک سیستم آبیاری مناسب در زمین شیب دار باعث افزایش راندمان آبیاری خواهد شد. در زمین های شیب دار برخی اوقات تراس بندی زمین نیز بعنوان یک گزینه مطرح می شود.

در برخی مواقع در زمین های با شیب ملایم تسطیح زمین و استفاده از آبیاری کم فشار(سطحی) نیز به عنوان یک گزینه ایده آل مطرح می شود. با وجود اینکه شرایط شیب مزرعه یکی از عوامل تاثیرگذار است، بدون توجه به بقیه موارد و توجه تنها به شیب، انتخاب را انجام داد. در زمینهای شیبدار آبیاری بصورت تیپ امکان پذیر می باشد اما بایستی برخی تجهیزات و پیش بینی ها به منظور تنظیم فشار انجام پذیرد.

۷-    بررسی دسترسی به انرژی

در صورتیکه دسترسی شما به انرژی و خصوصا انرژی برق با مشکل مواجه است، بایستی قبل از اقدام برای اجرای سیستم آبیاری تجهیزات مورد نیاز برای این امر را نیز فراهم نمایید. استفاده از موتورهای دیزلی بعلت هزینه های زیاد عملا مقرون به صرفه نمی باشد. در صورت عدم دسترسی به برق عملا امکان اجرای آبیاری تحت فشار وجود ندارد.

۸-    بررسی ملاحظات اجتماعی

بررسی شرایط اجتماعی منطقه در خصوص اطلاع در مورد چگونگی کارکرد سیستم و وجود تعمیرکاران احتمالی نیز از مواردی است که بایستی مد نظر قرار گیرد. در صورتیکه افراد متخصص در دسترس شما نیستند، استفاده از یک سیستم آبیاری ساده بسیار کارآمدتر از سیستم پیچیده است.

۹-    انتخاب نوع سیستم آبیاری

گزینه های در دسترس و معمول سیستم آبیاری بارانی کلاسیک، آبیاری کم فشار(سطحی)، آبیاری تیپ و دستگاه های آبیاری از جمله عقربه ای و خطی است

۱۰-طراحی سیستم آبیاری

پس از تصمیم گیری در خصوص عوامل بیان شده، نیاز است تا سیستم آبیاری توسط فرد متخصص طراحی شود. با توجه به تجربه و موارد دیده شده در سطح کشور، اغلب سیستم هایی که توسط افراد غیر متخصص طراحی شده است با مشکلات بسیاری مواجه است. اگرچه ممکن است یک فرد عادی هیچ یک از مشکلات را تشخیص ندهد و تصور کند که سیستم بصورت مطلوب در حال کار است. با صرف هزینه اندکی یک فرد متخصص برای شما یک سیستم آبیاری مهندسی شده طراحی خواهد کرد. طراحی سایز لوله ها، گسیلنده ها، نوع پمپ، ابعاد و چگونگی کرت بندی زمین، زمان آبیاری و ابعاد  استخر احتمالی از مواردی است که یک طراح برای شما انجام می دهد. در مقایسه با هزینه ای که برای اجرای سیستم آبیاری انجام می دهید ( حدودا برای هر هکتار ۱۰ میلیون تومان بطور متوسط) هزینه طراحی سیستم در حدود نیم درصد آن است و وجود طراحی صحیح باعث کاهش هزینه و افزایش کارائی سیستم خواهد شد.

۱۱-اجرای سیستم آبیاری

استفاده از تجهیزات نامرغوب و یا استفاده از نیروهای غیر متخصص باعث کاهش عملکرد سیستم و افزایش هزینه های نگهداری خواهد شد. در مرحله اجرای سیستم حتما بر فعالیت پیمانکار محترم نظارت داشته باشید. تحقیق نمایید که از محصولات مرغوب و دارای تاییدیه و نشان استاندارد در مزرعه تان استفاده شود. همچنین تمام شرایط را برای سهولت کار گروه اجرایی فراهم نمایید تا کار با کیفیت بهتری صورت پذیرد. در انتها حتما درخواست نمایید که پیمانکار محترم سیستم را تست کند و به شما آموزش های لازم را ارائه دهد.

 

 

برگرفته از تارنمای شرکت پادیاب گستر آسیا