باز کردن گرفتگی قطره چکان

به طور کلی منابع آب در ایران به دو دسته منابع زیر زمینی و منابع سطحی تقسیم بندی می شوند. کسانی که از منابع زیر زمینی استفاده می کنند اکثرا با گرفتگی ها شیمیایی مواجه هستند و در منابع سطحی بیشتر شاهد گرفتگی های فیزیکی و بیولوژیکی هستیم. البته این یک قانون کلی نیست و گاهی ممکن است در یک مزرعه هر سه نوع گرفتگی مشاهده شود.

بیش از ۹۰ درصد گرفتگی های شیمیایی در سیستم های آبیاری معمولا از دو عامل کربنات کلسیم و آهن نشات می گیرد. کربنات کلسیم معمولا با تبخیر آب و افزایش دما یا PH صورت می گیرد. در نوک قطره چکان ها به علت کم بودن آب و در فصول گرم تبخیر زیادتر اتفاق می افتد و همین امر گرفتگی را بیشتر می کند. افزایش دما و یا افزایش PH که به آب خاصیت بازی می دهد نیز باعث رسوب کردن کربنات کلسیم می شود. عناصر آهن موجود در آب آبیاری با اکسیداسوین بیولوژیکی مواجه شده و رسوبات اکسید آهن را تشکیل می دهند و همین امر نیز موجب گرفتگی می شود.

سوالی که مطرح می شود این است که چگونه می توانیم از ایجاد این گرفتگی ها جلوگیری و چگونه می توانیم این گرفتگی ها را باز کنیم؟

قبل از انجام هر کاری باید آب را آنالیز کنیم. برای این کار آزمایشگاه های فراوانی وجود دارد. با آنالیز آب می توان تصمیم لازم در مورد چگونگی مدیریت سیستم فیلتراسیون و شستشوی شیمیایی لوله های آبیاری به صورتی که باعث رسوب برداری از لوله ها قطره و چکان های می گردد را عملی نمود. بعد از آنالیز و مشورت با یک مهندس آبیاری می توانیم نوع گرفتگی سیستم آبیاری خود را پیش بینی کنیم.

در ادامه این مقاله روش ها پیشگیری و رفع انسداد سه نوع گرفتگی کربناتی، آهن و بیولوژیکی را شرح می دهیم.

روش های جلوگیری از رسوب کربنات کلسیم:

کربنات کلسیم با افزایش خاصیت بازی آب رسوب می کند بنابراین یکی از روش های جلوگیری از انسداد کربناتی کاهش PH آب با تزریق اسید است. برای اینکار می توان به صورت دایم به آب اسید سولفوریک ، اسید هیدروکلریک و یا اسید فسفریک اضافه نمود تا PH را در محدوده ۷ که حالت خنثی است نگه دارد. در مواقعی که نمی توان به صورت دایم اسید تزریق کرد باید این کار را ماهی یک بار انجام داد و در هر بار تزریق PH را تا حدود ۳ و در مواردی که اسید را به منظور رفع انسداد به کار می بریم PH را تا حدود 2 پایین می آوریم. توصیه می شود جهت جلوگیری از آسیب دیدن ریشه ها و احتمالا سیستم آبیاری حتما با یک کارشناس مشورت نمایید.

در این روش توصیه هایی وجود دارد که عدم رعایت آنها موجب خسارت های فراوانی به سیستم و گیاهان شما می شود

۱- برای جلوگیری از آسیب دیدن ریشه ها مدت تزریق اسید نهایتا باید بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باشد

۲- بعد از تزریق اسید مدت آبیاری را افزایش دهید تا اسید موجود در خاک شسته شود

۳- قبل از تزریق اسید اتصالات و لوله های سیستم آبیاری خود را بررسی نمایید زیرا اتصالات و لوله های آهنی یا آلومینیومی در برابر اسید دچار خوردگی می شوند اما لوله و اتصالات پلی اتیلن و پی وی سی در برابر اسید مقاوم هستند.

روش های جلوگیری از رسوب آهن

برای جلوگیری از رسوب آهن می توان قبل از ورود آب به پمپ آن را به استخر هدایت نموده و عملیات هوادهی روی آب صورت دهیم این کار باعث اکسید شدن آهن موجود شده و اکسید آهن رسوب می کند و در کف استخر ته نشین می شود. برای عملیات هوادهی می توان از فواره در استخر نیز استفاده نمود.

برای جلوگیری از انسداد آهن روش های شیمیایی نیز وجود دارد. برای این کار می توان از کلرین استفاده کرد. با تزریق کلرین به سیستم آبیاری می توان از رسوب شدن آهن در سیستم آبیاری جلوگیری نمود. در هنگام استفاده از کلرین باید مسایلی همچون تثبیت کلرین در خاک و حساسیت گیاهان توجه نمود. برای استفاده از کلرین حتما با یک کارشناس مشورت نمایید.

 

روش های جلوگیری از گرفتگی های بیولوژیکی و ارگانیکی

برای جلوگیری از گرفتگی های بیولوژیکی و ارگانیکی در سیستم های آبیاری تزریق کلرین به صورت دایم به میزان ۱ الی ۲ ppm پیشنهاد می شود. مدت تزریق می بایست برابر ۱۰ تا ۲۰ دقیقه برای دورترین دریپر در سیستم باشد. اگر گرفتگی شروع شده و در مرحله میانی باشد پیشنهاد می گردد غلظت کلرین را تا ۵ ppm افزایش دهید و در صورتیکه گرفتگی در مرحله بحرانی باشد بهتر است غلظت کلرین ۲۰ تا ۳۰ ppm در نظر گرفته شود.

در کل جهت کنترل رشد بیولوژیکی مواد ارگانیک تزریق دوره ای به تزریق روزانه ترجیح داده می شود. با توجه به اینکه سفید کننده های موجود در بازار که به مصارف خانگی می رسد همه جا در دسترس می باشد می توان از این محلول به جای کلرین استفاده نمود به شرطی که به این نکته که سفید کننده ها دارای کلرین ۵ درصد هستند توجه شود. به عنوان مثال در صورت نیاز به نیم لیتر کلرین می بایست ۱۰ لیتر سفید کننده تهیه نمود و در صورت نیاز به تزریق ۱ ppm کلرین می بایست سفید کننده را به غلظت ۲۰ ppm تزریق نمود.

جهت تست و کنترل شستشوی کامل سیستم، غلظت کلرین در هنگام خروج از دریپرها می بایست مساوی با غلظت کلرین تزریقی باشد. در کل در مورد تزریق کلرین به سیستم آبیاری می بایست نهایت دقت صورت پذیرد تا اثرات سو آن بر محیط زیست، تثبیت در خاک و حساسیت گیاه کنترل شود.

همچنین برای جلوگیری از گرفتگی قطره چکان ها می توان از چک لیست زیر استفاده کرد:

– سعی کنید ذرات معلق بزرگ را قبل از اینکه وارد قطره چکان ها شوند توسط فیلترهای مخصوص آن مانند فیلترهای شنی و یا هیدروسیکلون بگیرید.

– میکرو اورگانیسم های موجود در آب را با مواد ضدعفونی کننده مناسب مانند کلرین و روش های تصفیه آب حذف نمایید.

– با کنترل PH می توانید از رسوب ترکیبات شیمیایی جلوگیری کنید.

– کنترل و بررسی حلالیت کودها و واکنش های شیمیایی بین کودها و مواد شیمیایی موجود در آب برای پرهیز از رسوب های شیمیایی

– نگهداری سیستم آبیاری و قطره چکان ها با آبشویی دوره ای

 

در جدول زیر قابلیت گرفتگی قطره چکان ها بر اساس عوامل مختلف ذکر شده است: